De beide hoofdrolspelers uit het kort geding, weduwe-erfgenaam Joop Schafthuizen en biografie Nop Maas hebben in de dagen na de uitspraak de publiciteit gezocht.

Joop Schafthuizen gaf kort commentaar aan het NRC op 17 juni, was bij Nieuwsuur (18 juni) en stond op 20 juni met een interview in de Volkskrant. Nop Maas gaf een lang interview in het Radio 1 programma Casa Luna.

De diverse interviews en optredens hebben weinig helderheid gecreerd, integendeel. Joop Schafthuizen vertelt tegen de Volkskrant dat hij publicatie van deel 1 en 2 ook tegen had gehouden als hij niet depressief was geweest en Nop Maas beschouwt hij als iemand die handig is in het verkrijgen van subsidies maar verder geen verstand van zaken heeft. Ook ontkent hij weet te hebben gehad van de opname van telefoongesprekken door Nop Maas.

Tegen het NRC gaf Schafthuizen op 17 juni te kennen zelf een 'autobiografie' over de periode 1975-2002 te gaan samenstellen, uit ongepubliceerd werk maar ook liet hij weten nog wel met uitgeverij van Oorschot te willen praten over publicatie van deel 3 "voor een toepasselijke honorering". NRC: Wouter van Oorschot wil niet ingaan op die suggestie. "Met arme mensen kun je geen zaken doen, zoals Gerard Reve zei. Ik moet nog met Nop Maas en onze jurist om de tafel om de precieze betekenis van het vonnis te bepalen en te bekijken wat we nu gaan doen."

Uit alle berichtgeving begint wel duidelijk te worden dat er nooit heldere afspraken zijn gemaakt tussen Schafthuizen, Nop Maas en een uitgeverij (van Oorschot kwam pas vrij laat in beeld). Laat staan dat er harde contracten zijn afgesloten. Nop Maas vertelt in het radio-interview dat hij, toen het complete werk in concept in 2008 klaar was, geen flauw idee had of het ooit gepubliceerd zou kunnen worden. Ook de diverse opmerkingen van Schafthuizen duiden niet op enige samenwerking of afstemming. Wel opmerkelijk voor een dergelijk omvangrijk, presticieus en belangrijk project.

'Je vraagt je af waar die rechter zijn verstand heeft zitten', aldus een ontgoochelde Nop Maas afgelopen week in het radioprogramma Casa Luna. Een dwangsom van vijftigduizend euro per citaat noemde hij 'buiten proportie', de uitspraak in het kort geding als geheel 'onbegrijpelijk'.

In de nacht van 20 op 21 juni interviewde journalist Mieke van der Weij de teleurgestelde biograaf op Radio 1. Openhartig vertelde die over de moeizame communicatie met Joop Schafthuizen: 'Hij maakt altijd problemen. Ik ben geschokt dat de rechter deze man met zijn leugens laat wegkomen. Er viel niet te praten over de vele passages die hij niet gepubliceerd wilde zien. Mijn keus was: geen boek of 95 procent. Hij heeft stevig zitten krassen. We waren het op een gegeven moment helemaal eens. Alles wat hij wilde is gehonoreerd. Twee weken later komt ie opeens op de toestemming terug.'

Wat er achter zou kunnen zitten: 'Ja, je weet nooit wat zijn motieven zijn. Misschien is hij uiteindelijk toch geschrokken van zijn eigen verleden. In het derde deel van de biografie zie je dat de wereld van Joop en Gerard steeds kleiner wordt. Met iedereen hebben ze ruzie gemaakt. Eerst Gerard met de vrienden van Joop, later Joop met alle vrienden van Gerard. (...) Hun relatie zelf stond herhaaldelijk op springen door de vele conflicten. Volgens Joop is dat maar één keer het geval geweest. Hij bedoelt dat hij zelf eenmaal de relatie wilde beëindigen. Maar dat Gerard meerdere keren wilde stoppen, daar wil hij niet aan. Dat is een van de tragische kanten van Joop, hij kan enkel vanuit zijn eigen beleving denken.'

Toch is Nop Maas wel in Machelen over de vloer geweest om de Verzamelde Werken voor uitgeverij Veen mogelijk te maken. 'Maar ik heb heel veel geslikt, het was slopend. Een mijnenveld. Elk verkeerd woord kon een ontploffing veroorzaken. Bijvoorbeeld de naam van iemand van wie je nog niet wist dat die inmiddels ook in ongenade was gevallen. Dat was nauwelijks bij te houden. In hun persoonlijkheidsstructuur hebben ze allebei iets waardoor ze nooit een relatie met iemand duurzaam kunnen opbouwen. Dan opeens moet je dood. Hanny Michaelis heeft dat Gerard wel verweten.'

In 2001 lieten Reve en Schafthuizen ook Maas opeens vallen. Het was het jaar dat Gerard de grote prijs van de Nederlandse letterkunde ontving. Maar de koning van België wilde 'm niet persoonlijk uitreiken omdat partner Joop net gearresteerd was om een jongen van dertien. Maas: 'Op een gegeven moment voelde ik gewoon dat er iets mis zat. Het ging op een bijschrift bij een foto van Reve senior. Gerard had die tekst zelf aangegeven en gezegd dat de man alleen maar lagere school had genoten. Later zei iemand me: ook Joop had alleen lagere school, en daarom was hij tegen die tekst.'

Het vonnis van de Amsterdamse rechter was voor Maas een complete verrassing: 'Ik heb weinig idee over hoe het nu verder moet. Joop zegt in de Volkskrant dat hij genezen is van zijn depressie die acht jaren heeft geduurd. Hij zou mij eigenlijk geld moeten betalen, ik heb hem verlost.'

Presentatrice Mieke van der Weij merkt op dat Joop er op de foto uitziet als een vervuilde zwerver. 'Hij leefde als een junk en durfde niet eens naar de kapper te gaan, zei hij me vorig jaar nog door de telefoon', aldus Maas.

Haten jullie elkaar nu, vraagt Van der Weij. Maas relativeert: 'Er zijn ergere dingen in de wereld. Ik betreur wel dat deel drie niet in een fatsoenlijke vorm kan verschijnen. De eerste dagen na het vonnis had ik een wezenloos gevoel. Omdat ik meen in mijn recht te staan. We konden dit toch eigenlijk niet verliezen, dat vond vrijwel iedereen. Maar ja, je moet ook verder. Ik ben een eenvoudige dienaar van de literatuur. Het boek is voor mij eigenlijk al geschiedenis. Ik ben al met een heel ander project bezig: het oorlogsdagboek van Hanny Michaelis.'

Hoewel Schafthuizen nu ook spijt zegt te hebben van zijn toestemming voor de delen een en twee, heeft hij tegen Maas ooit gezegd: als het derde deel er is, kan ik misschien mijn leven met Reve afsluiten. Hetzelfde zou overigens voor de biograaf zelf hebben gegolden: 'zodat ik nooit meer iets met Joop te maken zou hebben die alleen maar aandacht wil. Het raadselachtige is: Joop is miljonair, zit op de bank en doet niks. Ik denk dat ie eigenlijk heel ongelukkig is.'

Wachten tot Joop er niet meer is, oppert Van der Weij nog. Maar Maas is het gewoon een beetje moe en heeft geen idee wie de erven zijn, naar wie het auteursrecht dan zou gaan. 'Dat is speculeren, daar kun je niks mee. Het ging mij er om de biografie compleet te maken. Laten zien dat Reve de ziel van veel mensen wist te raken, zelfs terminale kankerpatiënten die rustig werden van zijn boeken. Hij is er in geslaagd iedereen die hem las de indruk te geven dat niemand hem beter kon begrijpen dan de betreffende lezer. Maar ik heb ook bijna elke dag wel enorm moeten lachen, toen ik aan de biografie werkte.'

Uitgever Van Oorschot wil het vonnis nog nader bestuderen. Intussen heeft Christiaan Alberdingk Thijm van SOLV advocaten in Amsterdam op de website van zijn kantoor laten weten de overwinning van Schafthuizen niet terecht te vinden: 'In de eerste plaats zijn al twee delen verschenen. In die omstandigheid ligt het voor de hand dat Schafthuizen argumenten aanvoert waarom juist dit deel ongewenst is. Dat geldt te meer nu het een wetenschappelijk werk betreft, waar grote publieke belangstelling voor is. Een beoordeling van de redelijkheid van het verzet van Schafthuizen blijft echter uit.
De verdere argumentatie van Christiaan Alberdingk Thijm