Toch nog een verrassing voor de bezoekers van de jaarlijkse Reve-middag in de Openbare Bibliotheek Amsterdam (OBA), afgelopen zaterdag 17 december. 's Morgens was op het nippertje de tentoonstelling met zogeheten roofdrukken verboden die 's middags geopend zou worden. De expositie op de tweede verdieping was al ingericht, maar de vitrines moesten op last van de voorzieningenrechter die middag uiterlijk om half zes ontruimd zijn.

En dus opende directeur Hans van Velzen in de pauze van de Reve-middag, om vier uur, de tentoonstelling voor precies dertig minuten. Om half vijf was de pauze voorbij en haalden Van Velzen en zijn medewerkers de vitrines leeg.

'Het is gezien', mompelde een bezoeker, 'het is niet onopgemerkt gebleven'. Een camera van de NOS legde het verwijderen van de roofdrukken vast. De tientallen bezoekers van de Reve-middag hadden in het half uur dat hen gegund was gretig alles bekeken en soms gefotografeerd (zie onderaan dit artikel). Er waren prachtige uitgaven te zien van soms onbekende teksten, maar ook van bijvoorbeeld een ooit in het Weerter weekblad Op de Keper verschenen bijdrage van Reve. Ook twee brieven van Reve aan zijn vriendin Bertie Weegels, directeur van de betonfabriek in Weert, lagen als roofdruk ter inzage. Daarnaast opmerkelijk veel brieven aan kunstschilder Aldert Koop. Enkele roofdrukken leken overigens gesigneerd door de auteur zelf.

Volgens OBA-directeur Van Velzen is de collectie van enkele honderden roofdrukken in bruikleen afgestaan door een anonieme verzamelaar. Toen Reves erfgenaam Joop Schafthuizen lucht kreeg van de expositie heeft hij in kort geding een verbod geëist. Volgens hem wordt inbreuk gemaakt op de auteursrechten. Een 'criminele daad', volgens Schafthuizen. Die eiste zelfs inbeslagname van het materiaal, maar dat vond de rechter te ver gaan. Wel bepaalde die dat de vitrines dezelfde middag om half zes leeg moesten zijn, op straffe van een dwangsom van vijfduizend euro per dag.

Tegenover het ANP reageerde Van Velzen teleurgesteld: 'Iedereen weet dat roofdrukken bestaan, hiermee wordt dat een beetje ontkend. We hadden alleen de intentie om de werken te laten zien.' De meeste roofdrukken uit de collectie zijn jaren geleden uitgebracht in kleine edities van veelal slechts 36 exemplaren, door de zich 'Godlof Pers' noemde uitgever, zonder nader adres, maar naar verluid gevestigd in Banneux, een Maria-bedevaartsoord in de Ardennen. De uitgeverij kende vele naamsvarianten zoals Godliefpers, Godtlospers, Godsammenlievenpers, en Pothof-persje.

De Reve-middag zelf begon met een presentatie van neerlandicus Edwin Praat, onlangs cum laude gepromoveerd aan de Universiteit van Amsterdam op een proefschrift over het schrijverschap van Gerard Reve. Praat legde uit hoe hij de wetenschappelijke theorie van de franse socioloog Pierre Bourdieu over het kunstenaarschap toetste aan Gerard Reve. Zijn conclusie in het kort: Reve voldeed met name in de tweede helft van zijn schrijverschap op geen enkele wijze aan de eigenschappen die gewoonlijk op kunstenaars van toepassing zijn. De zinsnede uit de openingsscene van De Grote Gerard Reve Show uit 1974 is daarom volkomen terecht: 'Verrek, het is geen kunstenaar'. Toch was hij dat wel, uiteraard op zijn geheel eigen wijze.

Na de pauze waren bijzonder filmfragmenten te zien van Ernest Beneder, ooit verantwoordelijk voor de publiciteit bij uitgeverij Elsevier Manteau. Daar bracht Reve in 1984 'De Stille Vriend' uit. Beneder maakte een promotiefilmpje op het kantoor van de uitgeverij. Tussen de opnamen door liet hij de camera gewoon doorlopen. Of de schrijver zich dat bewust was is niet duidelijk, maar hij ventileerde allerhande overpeinzingen die niet eerder te zien waren. Onder meer reflecteerde hij op zijn bezoek aan Zuid Afrika waar de blanke boeren volgens hem de echte slachtoffers waren van de apartheid. De opnamen zijn op een DVD gezet en voor 35 euro (inclusief verzendkosten) te koop via de samensteller: beneder@planet.nl