In oktober zal dan eindelijk het derde, tevens laatste deel verschijnen van Nop Maas' biografie over Gerard Reve. Hoewel Joop Schafthuizen tegen de publicatie weer hoger beroep heeft aangekondigd, zal dit 'in cassatie gaan' bij de hoge raad geen opschortende werking hebben. Hooguit kan Schafthuizen een schadevergoeding tegemoet zien, indien hij zou winnen.

'Het was lang wachten', verzuchtte biograaf Maas afgelopen zaterdagochtend vroeg op Radio 1. In een vijf uur durend programma, gewijd aan de literaire Top 45 van publicist Max Pam, gaf Nop Maas uitvoerig kommentaar op de uitspraak van het gerechtshof op 26 juni, dat deel 3 van de biografie alsnog uit mag komen. 'In feite had het boek anderhalf jaar geleden moeten verschijnen. Al het gedoe en gezeur is volgens mij nergens goed voor geweest, zelfs niet voor Joop Schafthuizen. Of hooguit dat het hem uit zijn depressie en lethargie gewekt heeft. Maar de manier waarop hij eigenlijk een fout soort reclame maakt voor dat boek, dat is volstrekt contraproductief. De tienduizend mensen die de eerste twee delen gekocht hebben, zij willen dat derde deel ook lezen. Maar nu gaat bovendien een aantal mensen dat boek kopen die vooral willen weten waarom Joop daar nou zo op tegen was. Dus dat is een beetje dom van hem.'

Max Pam die 'De Avonden' op nummer twee van zijn 'beste boeken uit de Nederlandse literatuur na 1900' heeft staan, reageert op Maas' uitleg: 'Reve zelf zou gezegd hebben: dit is voor de verkoop heel goed. Heb je hem ingehuurd?'

'Nou ik weet niet of ik dit soort publiciteit wel zo leuk vind', aldus Maas. 'het is toch allemaal gedoe en gezeur.'

Op de vraag van Pam wat dit derde deel bijzonder gaat maken, vergeleken met de eerdere twee delen, zegt Maas: 'Er zit in het leven van Reve een soort systeem dat maakt, dat hij nooit een partner gehad heeft met wie hij een soort van gelijkwaardige relatie had. Daarom ging zo'n relatie na een tijdje meestal weer uit. Het verschil met zijn relatie met Joop is, dat deze dertig jaar geduurd heeft en dat het een krankzinnige relatie was, dat wel ja. Om even de typering van Max Pam over Frits van Egters in De Avonden te nemen: het is een roman over een Einzelganger. Dat is ook zo en dat is Reve zijn hele leven lang gebleven. Hij was niet in staat een duidelijke band aan te gaan met andere mensen. Aan de andere kant kon ie ook niet in z'n eentje, niet alleen. Op een gegeven moment kwam Joop aanlopen en die is gebleven. Het is een heel merkwaardige relatie geworden.'

Vraag van Max Pam: 'Heb je je ingehouden? Heb je Joop nog gespaard naar je eigen gevoel?'

'Dat zijn niet de termen waarin ik denk als ik zo'n boek maak', antwoordt Maas. 'Als je dit boek leest dan zie je dat zowel voor Gerard als Joop geldt, dat ze min of meer elkaar het leven onmogelijk maakten. Dat was niet alleen een kwestie van enkel Joop, het is ook Gerard zelf geweest. Er waren wel ook perioden waarin ze het heel leuk hadden met elkaar. Maar net als in de krant: goed nieuws neemt altijd een veel mindere plek in dan slecht nieuws. De incidenten krijgen een grotere plaats dan het feit dat het af en toe ook wel gezellig was.' Pam: 'Maar het feit dat Joop nog leeft betekent toch dat je voortdurend ook op eieren moest lopen, denk ik, afgezien nog van deze hele rechtszaak? Dacht je toch steeds niet in je achterhoofd: ik moet Joop ook te vriend houden?'

Maas: 'Nou, dat is niet helemaal waar. Ik heb dit boek echt gewoon geschreven terwijl ik gebrouiieerd was met Joop. Ik heb steeds geweten dat dit een voorwaarde was om het boek te kunnen schrijven. Want zodra je met Joop contact hebt dan wil die de regie overnemen. Dan vindt ie dat het moet gebeuren zoals hij het wil. Dat is vaak niet hetgeen jij dan wil. Gerard heeft weleens gezegd: Joop kan heel redelijk en heel onredelijk zijn, maar met hem discussieren kun je niet. Dat betekent in feite dat je alleen maar kunt doen wat hij wil. Ik heb het weleens aldus uitgedrukt: Joop overlegt per ultimatum. De biografie is zo opgezet dat de lezers vooral ook hun eigen conclusies kunnen trekken. Ik schrijf niet voortdurend: hier is Gerard fout en daar doet Joop iets raars.'

Op de vraag of Maas soms wakker ligt van de biografie reageert deze ontkennend. Ook droomt hij nooit van Gerard Reve: 'ik heb de man regelmatig ontmoet, maar ik kan niet zeggen dat ik hem nou zo'n aardig iemand vond. Ik heb nooit ruzie met hem gehad, maar hij was wel iemand van wie je nooit het idee had dat je met hem echt kon praten. Dat lag niet zozeer aan mij, maar aan hem. Met Gerard kon je nooit een serieus gesprek voeren. Hij was wel een buitengewoon briljante grappenmaker, hij wist wel hoe dat moest.'

De uitzending, vijf uur lang, een productie van de Humanistische Omroep HUMAN, is via de website terug te luisteren. Het gesprek met Maas begint op 3'09 uur en duurt ongeveer twintig minuten.

Meer over het hoger beroep (bodemprocedure) op de website van het Parool.