Als alles meezit, dan zal bij de grote Reve-herdenking, die de Gerben Rypma stichting op 8 december a.s. organiseert in de Sint-Vituskerk van Blauwhuis, een nieuw boek over Gerard Reve worden gepresenteerd. De titel van het boek is: Modernisme in Lourdes, Gerard Reve en de secularisering. De auteur is Huub Mous uit Leeuwarden. Hij publiceerde eerder over de Friese periode van Reve, o.a. in De Gids en Maatstaf. Het is de bedoeling dat het boek op de markt zal komen in een oplage van 1.000 exemplaren (circa 270 pagina's, verkoopprijs 20,- Euro). De uitgever is Aspekt.

Daarvoor is het wel nodig dat vóór 1 september a.s. 200 exemplaren vooraf op intekening zijn verkocht. Als u het boek nu alvast wilt bestellen, dan maakt u deze uitgave dus mede mogelijk. U kunt een exemplaar reserveren door uw naam en adres per mail op te geven bij de auteur: huub [apenstaart] huubmous [punt] nl. Zodra het boek verschenen is, krijgt u het met een nota en zonder portokosten - toegestuurd.

Bij alle aandacht, die het heimwee naar het modernisme vandaag krijgt, is het katholieke modernisme van na de oorlog wonderlijk genoeg voor velen achter de horizon verdwenen. Die verdwenen utopie kwam niet alleen tot uiting in de progressieve stromingen van de naoorlogse theologie, die zijn bekroning vonden in het aggiornamento van Paus Johannes XXIII, maar is ook – of all places – in Lourdes terug te vinden. Dit boek is een zoektocht naar een verloren utopie, een vergeten toekomst die nooit heeft plaatsgevonden. De figuur Gerard Reve, die zich in de jaren zestig bekeerde tot het rooms-katholicisme is hierbij mijn gids. In dit boek wil ik het werk van Reve opnieuw bezien, niet alleen tegen de achtergrond van herinneringen aan mijn eigen katholieke verleden, maar ook in het kader van de ontwikkeling van het katholicisme na 1945.

Nostalgie was een van mijn drijfveren bij het schrijven van dit boek, dat wil zeggen: een reflexieve vorm van nostalgie, zoals die beschreven is door Svetlana Boym in haar boek The Future of Nostalgia (2002). Maar daarnaast ook verwondering over de vraag, hoe het mogelijk was dat het katholicisme in de jaren zestig de afslag naar de mystiek heeft gemist, terwijl juist de mystiek overal elders opbloeide, niet alleen in het werk van Reve, maar ook in de jeugdcultuur en de zogeheten 'Oosterse Renaissance'.

In de recente biografie van Nop Maas komt dit perspectief amper aan bod. Nop Maas weet veel over Reve, maar weinig over het katholicisme. Ik wil op zoek gaan naar Reve, naar de plekken waar hij geleefd heeft en die hij bezocht: Betondorp en de Rivierenbuurt in Amsterdam, Greonterp en Blauwhuis in Friesland, maar ook Heiloo, Avila, Fatima en Lourdes. Kortom, plaatsen en bedevaartplaatsen die toevallig vaak ook plekken zijn die in mijn eigen leven van betekenis waren. Reve was op de vlucht voor de ziekte van de grote stad, zoals Jung die had herkend in de groeiende goddeloosheid van de westerse cultuur. Maar Reve deed dat in een tijd waarin theologen juist de stad als een metafoor voor een nieuw soort seculiere religie gingen zien.

Maar daarnaast gaat dit boek vooral ook over tijd. Dat wil zeggen: de ervaring van de tijd zelf, niet alleen het verschil in tijdsbeleving tussen stad en platteland, maar vooral ook de verandering van tijdsbeleving mettertijd. In de jaren zestig veranderde er iets wezenlijks in de beleving van de tijd zelf. Een jonge generatie ontdekte opeens een vals bewustzijn van de tijd. Dat bewustzijn wilde men doorbreken met een overdosis authentieke ervaringen in het hier en nu.

Reve probeerde aan de beklemming van de valse tijdsbeleving te ontkomen door zijn toevlucht te nemen tot de religie, terwijl juist de religie door een jonge horde van maatschappijhervormers als hofleverancier van een vals tijdbewustzijn werd beschouwd. Maar ook de religie zelf raakte op drift in de draaikolk van de tijd. Kortom, tijd en religie raakten met elkaar in de knoop in het midden van the sixties.