Brief aan mijn Bank
19 januari 2018
Met het genre van de reisbrief begon in de jaren 60 Reve's wederopstanding als schrijver. De brieven verschenen bijna allemaal eerst in het tijdschrift Tirade (verbonden aan van Oorschot, Reve's toenmalige uitgeverij) en het merendeel werd gebundeld in 'Op Weg naar het Einde' (1963) en 'Nader tot U' (1966). Door deze boeken werd Reve een bekende schrijver en kon hij ontsnappen aan de armoede van de voorgaande decennia.
Niet alle brieven werden echter opgenomen in de 2 boeken: 'Brief uit Londen' (1961) en 'Brief uit Berlijn' (1962) verschenen wel in Tirade maar verschenen pas weer echt in druk in Deel 6 van 'Verzameld Werk' (2001). Zo ook het vrij onbekende 'Brief Uit Fatima'. Deze verscheen in de bundeling 'Beeldenstrijd tussen Fatima en New Babylon' en daarna eveneens pas weer in Deel 6.
Ook niet opgenomen maar een stuk bekender is het korte 'Brief aan mijn Bank'. Reve schreef deze brief op 8 augustus 1963 in Algericas (Spanje) en naar het schijnt is de brief ook echt verzonden, aan het bijkantoor Nieuwmarkt van de Amsterdamsche Bank. De brief verscheen voor het eerst in druk in 1965, in het eerste nummer van 'Dialoog, tijdschrift voor homofilie en maatschappij'. De tekst werd herdrukt in 'Archief Reve 1961-1980' (1982) en in Deel 2 van 'Verzameld Werk' (1999).
In de brief staat de eerste versie van de Ezel-passage en daar dankt de tekst dan ook zijn faam aan. Een tweede, vrij sterk aangepaste versie verscheen in 'Nader tot U'. In de Dialoog-versie gaat Reve nog 'gewoon' met de Ezel-God naar bed, in Nader tot U "zou ik hem drie keer achter elkaar langdurig in zijn Geheime Opening bezitten". De "zwachtels om Zijn hoefjes, dat ik niet te veel schrammen krijg als Hij spartelt bij het klaarkomen" zijn er wel in 'Dialoog' maar zijn verdwenen in 'Nader tot U'.
Zoals bekend leidde deze fantasie tot vervolging van Reve wegens 'smalende godslastering' (art. 147 WvS) en tot een reeks van processen, tot aan de Hoge Raad aan toe. Reve voerde voor de Rechtbank en het Gerechtshof zelf de verdediging en won glansrijk. Het wetsartikel werd min of meer een dode letter en uiteindelijk in 2014 helemaal afgeschaft.
Een nadeel van de enorme aandacht voor de Ezel-passages en de daarop volgende processen is dat beide publicaties primair worden gezien door de godslastering-bril. En dat is echt heel jammer: 'Nader tot U' is volgens mij het hoogtepunt in Reve's oeuvre: niet eerder of later waren zijn stijl en humor zo scherp en was de inhoud zo origineel.
En de korte 'Brief aan mijn Bank' is buitengewoon hilarisch. Daardoor ook een uitstekende lakmoesproef: wanneer u van de bank valt van het lachen zou er wel eens een echte Reviaan in u kunnen schuilen. Leest u de tekst zonder zelfs maar te glimlachen, is er niet veel hoop.
De neiging is groot om de gehele brief te citeren maar dat mag niet en u kunt het beter ook zelf uit een boek lezen. Daarom alleen de slot-alinea:
"Spanje is ook niet alles: prijst u gerust God, dat u als Nederlander geboren bent. Of het iets fijns is, op een bank te werken, dat is weer een andere zaak. Ik heb een tijdje op de Kas-Clearing van de ....bank gewerkt, bij de heren V. & d. K. Het was wel leuk, en ik deed mijn werk goed, al begreep ik niet wat ik deed. Op zaterdag (toen was de bank nog op zaterdag open) mocht het 'Loromandje' niet naar boven, zoveel herinner ik me nog wel. Er was ook een keer 10 cent weg, maar die zijn later op 'onkosten' gezet, omdat het formulier 'boven al uitgescheurd was'. Nu, veel liefs en een fikse greep uit de kas wenst U uw trouwe cliënt"
G.K. van het Reve
Tekst: Peter Smeets
|
| home | nieuwsarchief | bibliotheek | colofon |