Mies Bouwman (1929-2018) en Gerard Reve
27 februari 2018 | 3 april 2018
Op 26 februari jl. is televisie-presentatrice Mies Bouwman overleden. Op 6 maart is de uitvaart (crematie), in besloten kring te Amersfoort. Bouwman was van 1951 tot 1993 actief op de Nederlandse TV en verwierf grote bekendheid met programma's als 'Open het Dorp', 'Zo is het toevallig ook nog eens een keer', 'Eén van de acht', 'Mies en scène' en 'In de hoofdrol'. Ook presenteerde ze 25 jaar de Sinterklaasintocht. Bouwman was getrouwd met regisseur Leen Timp (1921-2013).
Gerard Reve en Mies Bouwman waren generatiegenoten (resp. van 1923 en 1929) en voor beiden waren de jaren 60 de tijd waarin ze succes en grote bekendheid verwierven. Bouwman door de televisie, Reve door zijn werk en de televisie. En ze kenden elkaar dan ook goed.
Dat begon in 1963, toen beiden meededen aan het roemruchte satirische tv-programma 'Zo is het toevallig ook nog eens een keer'. Het programma kreeg veel en heftige kritieken - zeker toen men het waagde om religie-grappen te maken - en vooral Bouwman kreeg het zwaar te verduren.
Later in de jaren 60 verscheen Reve zeker 4 keer als gast in het programma 'Mies en scène':
"Ik koester geen haat jegens Simon Vinkenoog, en wens hem alle goeds, maar ik word er telkens beroerder van, als ik die piepende aalscholver weer een hele dag moet aanhoren over zijn evangelie, dat niks is als lucht en leugens."
- Op 8 december 1967 om promotie te maken voor werk van de bevriende kunstenaar Frans Lodewijk Pannekoek.
- Op 31 januari 1968 om uitleg te geven over de uit de hand gelopen grap dat Pannekoek niet bestond en dat diens werk door Reve zelf gemaakt was. Pannekoek bestond natuurlijk wel degelijk en Reve kon helemaal niet tekenen. Als bewijs daarvan maakte Reve in de uitzending vakkundig een simpele kindertekening.
- tot slot, in de laatste uitzending van 'Mies en scène', op 23 mei 1969, mocht Reve plaatsnemen in 'De Stoel', de traditionele afsluiting van het programma waarbij een prominente gast 10 vragen van Mies Bouwman kreeg voorgelegd. Reve had de vragen grotendeels zelf aangeleverd en uiteraard ging het over alcohol, homoseksualiteit en het RK-geloof. Tot hilariteit leidde de opmerking van Reve dat sport ongezond en onnatuurlijk was en hij had er dan ook nog nooit van gehoord dat een hert of konijn aan turnen of volleybal deed. Sportjournalist Nico Scheepmaker probeerde nadien Reve te pakken met de stelling dat konijnen ook geen boeken schrijven. Maar probeer Reve met woorden maar eens te vangen: zijn repliek was dat hij ook nooit beweerd had dat het schrijven van boeken gezond en natuurlijk was.
Er werd ook gecorrespondeerd, in ieder geval door Reve. Deze brieven zijn niet gepubliceerd. In deel 2 van 'Kroniek van een Schuldig Leven' wordt beperkt wat geciteerd. Uit de opening van een brief uit november 1967 bleek wel dat Reve en Bouwman op goede voet met elkaar stonden:
"Lieve eigen Mief, met je zachte vochtige varkenskutje,
Voor jou geen "brandende poppenwagen"[zie: Veertien Etsen..] hoor! Daar ben je veel te lief voor, & trouwens, het kan er niet af, zeker niet zo vlak voor Sint Nicolaas".
En in dezelfde brief stelde hij voor dat hij een kind bij haar zou maken (uiteraard alleen als haar man het goed vond). Dat kind zou dan "door een Deense Ezelin voorbeeldig worden opgevoed." Voor zover bekend heeft Mies Bouwman aan dit verzoek geen gevolg gegeven.
En uit een relaas van Bouwman zelf, over een bezoek van haar en haar man Leen Timp, aan Greonterp blijkt verder dat Reve Bouwman bepaald niet behandelde als Koningin van de NL-TV (volgens de Volkskrant van 27 feb 2018 zelfs de keizerin):
Mies moest in de auto bij Gerard op schoot, waar ze geen kwaad in zag omdat hij immers homo was. Ze was blij toen het uitstapje voorbij was en er een eind kwam aan de onbeschroomde intieme betastingen van haar gastheer.
Deze gebeurtenis leidde in ieder geval niet tot een verwijdering tussen beiden, Reve trad nog enkele malen nadien in haar programma op.
Verder is er weinig bekend over de relatie tussen Bouwman en Reve. In de biografie loopt het spoor na 1969 dood (Reve was toen te gast in een radioprogramma van Mies). In gepubliceerde brieven heeft Reve het slechts enkele malen zijdelings over Bouwman en ook in diverse secundaire literatuur komt Bouwman amper of niet ter sprake.
Op 28 april 2010 tijdens een
feestelijke bijeenkomst in de Vondelkerk (de voormalige Allerheiligste Hart kerk) in Amsterdam wordt door Nop Maas het tweede deel van de biografie aan Mies Bouwman aangeboden. Tijdens de bijeenkomst wordt de 'Stoel-scene' vertoond en leest Bouwman enkele fragmenten uit brieven van Reve aan haar voor (voor zover ik me kan herinneren was daar "Lieve eigen Mief..." niet bij.
Nop Maas en Mies Bouwman, na het aanbieden van Deel 2 van de Biografie
radio-interview uit 2011 op radio.be met Mies Bouwman. In het gesprek praat Bouwman onder meer over haar ontmoetingen met Toon Hermans, Simon Carmiggelt, Gerard Reve, Ramses Shaffy, Godfried Bomans en Hugo Claus. Het deel over Reve begint bij 16.55.
Tekst: Peter Smeets